Czas na podsumowanie

Podsumowanie naszej trasy:

Agadir, dokąd przylecieliśmy i tyle nas tam było

Essaouira, gdzie byliśmy za krótko, przepłaciliśmy za owoce morza i "surfowaliśmy" na falach
Marrakesz, gdzie jedliśmy pierwszą harirę, opędzaliśmy się od naciągaczy na Dżema el Fna, a także zażywaliśmy kąpieli w hammanie
Imlil, skąd z naszym mułem ruszyliśmy na wysokogórski trekking
Oarzazate, skąd wybraliśmy się na wycieczkę do Ait Ben Hadoo (niesamowicie filmowego wymarłego miasteczka) i gdzie zwiedzaliśmy studio filmowe
Merzouga, gdzie przeżyliśmy spotkanie z Saharą
Fez czyli garbarnie, "pan kanapka", gubienie się i odnajdowanie
Meknes, gdzie nam się niespecjalnie podobało, ale pobytu tam nie żałowaliśmy, bo pojechaliśmy stamtąd do ruin rzymskiego miasta Volubilis
Chefchaouen - niebieskie miasto
Tetouan, gdzie mieszkaliśmy w wypaśnym hotelu, kąpaliśmy się w morzu i kupowaliśmy ostatnie pamiątki
Ceuta, gdzie zwiedzaliśmy hiszpańskie fortyfikacje i spokojne europejskie miasteczko z widokiem na Gibraltar
Tanger, gdzie głównie pilnowaliśmy plecaków (przez co zbyt krótko zwiedzaliśmy) i martwiliśmy się, czy uda nam się dostać na lotnisko

TOP 7 Franka + długa (nieopublikowana) lista rezerwowa:
1. Sahara (bo jechał na przedzie karawany)
2. Trekking (ze względu na śnieg)
3. Studio filmowe (ponieważ znalazł podkowę, którą zgubił grający w filmie koń)
4. Volubilis (nieodrodny syn tatusia)
5. Ceuta (j.w)
6. Fez (bo fajny widok na miasto spod grobowców)
7. Meknes - stajnie sułtańskie (bo wyższe od dzisiejszych)

TOP 7 Róży:
1. Pustynia (wielbłądy, piesek Rocky, który z nami biegł, muzyka przy ognisku)
2. Niebieskie miasteczko (bo całe niebieskie, bo widziała jak rzeźnik czyścił kopytka i wsadził do pieca i że kupiliśmy tam ładne talerze)
3. Essaouira (bo były bałwany, surferzy i znalazła muszelki)
4. Studio filmowe (bo dekoracje do Asteriksa i Obeliksa i wszystko z tego ... materiału)
5. Marrakesz (ładne gwiazdki z kamyczków, mimbar z Koutobia, pałac El Badi, bo na środku stała strzelnica [rzeźba współczesna], hamman, Dżema el Fna, bo było dużo miejsca na bieganie)
6. Fez (farbowanie skór, ładne kolory i że tam kupiliśmy wielbłąda Łusi)
7. Góry (bo jechała tam mułem)

TOP Łucji:
1. Harrira.
Nie mam 100% pewności, dlaczego właśnie jedzenie harriry najbardziej się Łucji podobało w Maroko. Może dlatego, że już w Polsce ją polubiła (i się jej prawdopodobnie kojarzyła z naszym krajem), a może dlatego, że był to w miarę stabilny i powtarzalny punkt dnia. Nie dość, że lubiła machanie łyżką, to jeszcze na plaży bawiła się w sprzedawcę harriry - nalewała ją do muszelek.

TOP 7 Justy:
1. Sahara (za etnoklimaty: muzykę przy ognisku, nocowanie w namiocie, jedzenie itd).
2. Chefchaouen
3. Hamman (za etnoklimaty i spotkanie z miejscową socjetą)
4. Góry (bo muł ...)
5. Okolice Volubilis (bo zielone wzgórza, gaje oliwne i ... muły)
6. Medyna w Fezie (za etnoklimatyczne małe zakłady rzemieślnicze)
7. Essaouira (widoki + nadmorski klimacik)

TOP 4 Joasi:

1. Pustynia

2. Essaouira

3. Medyna w Fezie

4. Góry Atlas

TOP 6 Pity (brak listy rezerwowej):
1. Pustynia
2. Trekking
3. Essaouira/Ceuta (fortyfikacje + widoki)
4. Volubilis
5. Studio filmowe (Jerozolima z "Królestwa Niebieskiego" stojąca na pustyni)
6. Dżema el Fna

I podsumowanie podsumowania:
1. Pustynia - 5pkt
    Góry - 5 pkt
2. Essaouira - 4pkt
    Medyna w Fezie - 4pkt
3. Studio filmowe - 3pkt
 

Cygański tabor

My już w domu, ale co przeżyliśmy zanim tu dotarliśmy, to nasze. Najpierw transfer z Tetouanu do Tangeru, gdzie przemierzyliśmy na piechotę z naszymi sześcioma plecakami półtorakilometrową trasę z dworca na medynę, skutecznie opędzając się od usłużnych taksówkarzy. Potem koczowanie z całym majdanem na głównym placu miasta - Grand Socco, gdy w podziale na grupy: zwiedzaliśmy (zapadły nam w pamięć głównie super widoki na Europę ze szczytu wzgórza, ale odświeżymy sobie wkrótce tangerskie widoki podczas sensu najnowszego filmu Jarmuscha, który dzieje się właśnie w tym mieście), kupowaliśmy ostatnie pamiątki, czy szukaliśmy pysznego jedzenia (niestety tego dnia zabrakło sukcesów kulinarnych, bo ostrzyliśmy sobie zęby na tadżin i miętową herbatkę, ale nic z tego nie wyszło, bo zjedliśmy kebaba i napiliśmy się mega drogiego świństwa na lotnisku).

Podczas posiłku pierwszy raz Joasia się zdenerwowała, że nie zdążymy na samolot, ale Pita nieoczekiwanie zachowywał spokój. Okazało się, że słusznie, bo tym razem przewodnik nas nie zawiódł i dostaliśmy się na lotnisko autobusem (choć od przystanku musieliśmy przejść kolejne dwa kilometry ...).
Lot minął niespodziewanie szybko, a został ukoronowany szybkim zwiedzeniem przez dzieciaki kabiny pilotów i zrobieniem pamiątkowych fotek. Była to ostatnia miła rzecz przed nocowaniem na lotnisku w Charleroi.

 Znaleźliśmy ustronne miejsce między wagą, a skrzynką na datki, rozłożyliśmy kurtki, chustę, kocyk i przytuleni spaliśmy na leżąco około czterech godzin. Potem (około 4 rano) lotnisko zaczęło tętnić życiem, a my zostaliśmy obudzeni przez ochronę i poproszeni o podniesienie się z podłogi. Kolejne godziny spędziliśmy już na fotelach.

Gdy po południu dotarliśmy z Modlina do domu byliśmy brudni, zmęczeni i obawiamy się, że zawszeni ...

Europa w zasiegu wzroku

Nareszcie trafiliśmy na dobre Maroko. Okazuje się, ze takie istnieje! Tetouan to miejsce, gdzie żyją życzliwi i bezinteresowni ludzie, może dzięki temu, że brak tu zupełnie turystów i nie wykształciła się pazerność i stereotyp turysty jako ofiary z pełną kiesą. Położony na wzgórzu wśród zielonych gór, w sąsiedztwie turkusowego Morza Środziemnego, ma nieciekawą medynę, która gładko przechodzi w hiszpańską, kolonialną dzielnicę, tak jak starówka biało-zieloną. Tu też mieszkamy, pierwszy raz poza medyna, dzięki czemu mamy nareszcie przyjemny pokój z oknem na główną ulicę. Ceny również są przyjemne, wiec szalejemy zakupowo.

Wczorajszy dzień był apogeum lenistwa i błogości, bo wybraliśmy się nad morze w celach kąpielowych. Co prawda hulający wiatr odstraszył część wycieczki, a Pita przed zanurzeniem oczyścił "nasz" kawałek morza z plastikowych torebek (rozdają je tu maniakalnie, w ilościach kolosalnych), ale i tak plażowało się przednio. Łucja przygotowała dla wszystkich harrirę z piasku w muszelkowych miseczkach, za którą płaciliśmy jej również muszelkową mamoną, zapoznaliśmy przemiłe Marokanki, które zagrały z Frankiem w piłkę, a wkrótce odnajdą nas na FB.

Dziś postanowiliśmy przenieść się do Europy w sensie politycznym, by zyskać kolejne pieczątki w paszporcie. Odwiedziliśmy jej maleńki skrawek w Afryce - hiszpańską enklawę Ceutę. Trafiliśmy tam niestety w porze sjesty, wiec prawie nikogo nie spotkaliśmy, mogliśmy za to przyjrzeć się, co prawda z daleka przeciwnikowi Polski w eliminacjach mistrzostw Europy. Syciliśmy się spokojem, czystością, zwiedziliśmy świetne fortyfikacje, ale niestety musieliśmy szybko wracać, bo przekraczanie granicy trochę trwa.

 

Wielki błękit

Jest jak w Grecji. Przenieśliśmy się w nieco inne klimaty, błękitne niebo i błękitne, urokliwe uliczki, które pozwoliły nam nieco zapomnieć o trudnych przeżyciach w innym świecie południowego Maroko. Nawet po hiszpańsku tu mówią! Choć dotarliśmy tu dopiero około południa, to zdążyliśmy zrobić właściwie wszystko, co jest do zrobienia w tym mieście - przespacerowaliśmy się po pięknej medynie, napstrykaliśmy mnóstwo fotek, wdrapaliśmy się nawet na wzgórze pod "hiszpańskim meczetem", z którego roztacza się wspaniały widok na miasto. Pobuszowaliśmy nawet po straganach z pamiątkami. Dzisiejszy dzień to była uczta dla oczu, wiec i Was nią uraczymy.

Kwas

Kwas - słowo klucz, którym Joaśka określa wszelkie nieudane transakcje, głupie sytuacje, naciągane propozycje, ogólną beznadzieję. To słowo najlepiej opisuje nasz dzisiejszy dzień, a nawet szerzej - pobyt w sułtańskim mieście Meknes.

Już na początku miasto przywitało nas mało gościnnie - wszędzie piętrzyły się niezidentyfikowane mury, których nijak nie mogliśmy umiejscowić na mapie, potem najbardziej obskurny hotel, by nie powiedzieć nora, który nasz przewodnik fantazyjnie określa jako ekscentryczny. Dziś zaś okazało się, że Meknes nie ma szans konkurować z innymi marokańskimi eks-stolicami. Znany już nam zwyczaj zamykania przez króla swoich pałaców sprawił, że tu mogliśmy zwiedzić zaledwie zrujnowane stajnie na 12 tys. królewskich koni (już bez koni oczywiście), spokojne mauzoleum sułtana, który podobno własnoręcznie zabił 20 tys. ludzi (zdecydowanie mniej przypadł nam do gustu niż inny rekordzista z Fezu, który spłodził 325 synów), a także olbrzymie podziemia, w których podobno więził niewolników, budujących te wszystkie architektoniczne perły. Oczywiście odnaleźliśmy sporo marmurów z Volubilis, najwięcej na wspaniałej bramie, prowadzącej do serca miasta.

Niestety by zwiedzić te kilka miejsc musieliśmy przejść wiele kilometrów wokół murów królewskiego pałacu, zajęło to zbyt wiele czasu, a na dodatek okazało się, że autobusy do Szewszewanu jeżdżą wyłącznie do południa. Po licznych dworcowych perypetiach wylądowaliśmy wiec znów u naszej miłej rodziny w Fezie, gdzie kiblujemy do rana. Tym samym straciliśmy pół dnia, ale wykorzystaliśmy ponowną wizytę w Fezie na pierwsze pamiątkowe zakupy.

Nasi tu byli

Dzieciaki przeszły dziś przyspieszony kurs architektury rzymskiej, a to wszystko dlatego, że na niewielkim obszarze dawnej rzymskiej stolicy prowincji - Volubilis zachowały się wszystkie charakterystyczne budowle potomków Eneasza. Kapitol, bazylika, luk triumfalny, mozaika czy atrium weszły, miejmy nadzieję na stałe, do słownika Franka i Róży. Nie tylko walor edukacyjny zadecydował o sukcesie dzisiejszej wycieczki.

Rzymskie ruiny położone są bowiem pośród żyznych pagórkowatych wzniesień, które Juście kojarzyły się nawet z Toskanią, co ułatwiały liczne gaje oliwne. Wśród nich przewędrowaliśmy kilka kilometrów głaszcząc wszystkie napotkane muły i osły. Te ryczały wdzięczne za niespotykaną pieszczotę.

Jutro w Meknes, gdzie śpimy w obskurnym hotelu (w którym z satysfakcją odkryliśmy wydrapany napis "fuck Morocco") będziemy poszukiwać skradzionych przez sułtana kolumn i marmurów z Volubilis.

Opowieści z Fezu

Fez to miasto, które ma starówkę i jeszcze starszą starówkę. Obie średniowieczne. W obu czas się zatrzymał (w odniesieniu do europejskich standardów) jakieś 100 lat temu. Błąkaliśmy się dwa dni w labiryntach tutejszej medyny odkrywając mini zakładziki rzemieślnicze, gdzie w pomieszczeniach metr na dwa ludzie wyrabiają piękne przedmioty z drewna, skór, metalu, tkanin i nici. Garbują, suszą i farbują skóry, by następnie je zszywać, wytłaczać, wyszywać, a na końcu w postaci bamboszy, toreb, portfeli sprzedać dwie uliczki dalej. Skrawki zaś idą na mini wielbłądy, jak ten, którego dziś zakupiliśmy Łuśce. Cała taśma produkcyjna mebli, strojów, skórzanych wyrobów odbywa się w obrębie medyny, a do transportu tego wszystkiego po wąskich, stromych uliczkach wykorzystuje się nadal zwierzęta juczne. Dzieci co chwile rozpoznawały na ulicy naszego Tasardina. Gdy spojrzeliśmy na miasto z góry nie dostrzegliśmy żadnej ulicy, żadnego drzewa, tylko szare domy spomiędzy których wystawały strzeliste minarety i zielone dachy meczetów.

To było wczoraj, a dziś wędrowaliśmy po Nowym Fezie, czyli tym czternastowiecznym. Połowę powierzchni tego miasta zajmują pałac i ogrody królewskie. Żołnierze nie tylko nie wpuszczają do pałacu, ale także nie pozwalają robić sobie z nimi zdjęć, co bardzo rozczarowało Franka, który chciał dołączyć tę fotkę do pokaźnego zbioru swych zdjęć z fantazyjnie ubranymi strażnikami. Ćwiartkę miasta zamieszkiwali jeszcze 60 lat temu Żydzi z Hiszpanii, którzy w przeciwieństwie do swych muzułmańskich sąsiadów lubili patrzeć na to, co się dzieje na ulicy, więc w ich dzielnicy domy mają piękne, choć niszczejące balkony. Nie zwiedziliśmy synagogi ani cmentarza, ale nie był to koniec żydowskich akcentów dzisiejszego dnia, gdyż zostaliśmy zwyzywani jako "Jewish people". A stało się to tak. Przez krótką chwilę nie wiedzieliśmy dokąd iść. Wykorzystał to czujny, z pozoru przyjazny przechodzień, który przekonał nas, że droga którą zamierzamy pójść jest zamknięta z powodu piątkowych modlitw przy największym feskim meczecie. Następnie nieproszony przyłączył się do nas i wiódł okrężną drogą tam, dokąd chcieliśmy dojść. Sugestie by nas opuścił nie skutkowały. Gdy doszliśmy na miejsce oczywiście zażądał opłaty za swe "usługi", ale ze trafił na nie w ciemię bitego Pitę, nic nie zyskał. Więc czym prędzej go opluł i wulgarnie zwyzywał. Niestety obecność dzieci powstrzymała Pitę przed równie soczystą odpowiedzią. Może mielibyśmy jakiekolwiek wyrzuty sumienia z powodu swojej niewdzięczności dla ludzkiej uczynności, gdyby zamknięcie drogi nie okazało się zupełnym kłamstwem.

Piaski Sahary

No i jak widać dotarliśmy. Co prawda jeszcze jadąc na wielbłądach skrajem pustyni baliśmy się, że zaraz zjedziemy do obozowiska przy hotelu. A wszystko dlatego, ze wykupiliśmy pustynny pakiet od naganiacza na dworcu, który na środku ulicy chciał od nas zaliczkę. Po chwili się zresztą ulotnił, wsadzając nas do minibusa. Ale wszystko o czym nam opowiadał okazało się prawda. Był dwugodzinny marsz na wielbłądach po wydmach, zachód słońca nie był widoczny; ale to przecież nie jego wina. Obozowaliśmy tylko w dwiema Niemkami, a nie tłumem turystów, otoczeni zewsząd piaskowymi wzgórzami, gwiazdami z dala od turystycznej Merzougi. Nawet kolacja i berberyjskie śpiewy przy ognisku (Franek ochoczo włączył się w granie na bębnach) nie były tylko mirażem. Aż w końcu pojawił się księżyc i stała się jasność prawie jak w noc polarąa. Nasza saharyjska przygoda zakończyła się po nocy spędzonej w namiocie podziwianiem wschodu słońca i jazdą wśród mocno kontrastowych pagórkow.

A dzisiejszy dzień spokojnie nam schodzi na oczekiwaniu na nocny autobus do Fezu. Trochę zwiedzamy, a zaraz idziemy grać w piłkę.

Joasia w maseczce. Zdjęcie specjalnie dla dziadka Zenka. Przydała się.

Witamy na pustyni

By dotrzeć do prawdziwej Afryki z tej arabskiej, która jednak ze słowem Afryka wcale się nam nie kojarzy, należy skorzystać z malowniczej drogi przez przełęcz gór Atlas, którą niegdyś wybudowali Francuzi, by opanować rejony harde jak mieszkające tam berberyjskie ludy. Droga pnie się stromymi zakrętami, otwierając przed nami niesamowite widoki na pasma gór. Jest pięknie. No prawie pięknie. Coś za coś bym rzekła. Zachwyt nad krajobrazem trzeba niestety drogo okupić. I nie chodzi tu tym razem (wyjątkowo) o kasę. Nie bez powodu obsługa autobusu rozdaje chętnym torebki foliowe. Naszej szóstce przydały się dwie, ale pan za mną zużył podczas tej podróży dwie dla siebie samego. Rzygały więc nie tylko dzieci, ale również część starszych podróżnych. Mnie ominęło, ale za to byłam bliska zemdlenia.

Ale nic to, jesteśmy na pustyni, a raczej jej przedpolach, czyli w Warzazate, bo oryginalna nazwa jest zbyt skomplikowana. To marokański Hollywood, do którego zjeżdżają ekipy z Europy w poszukiwaniu pustynnych krajobrazów, bo, jak wyjaśniał nam dziś przewodnik po studiu filmowym, jest cicho, tanio i dobre światło.

Zaczęliśmy jednak zwiedzanie od ksaru Aid Benhadoo. Budowana z suszonej na słońcu gliny obronna miejscowość, także była wykorzystywana w licznych filmach. Nam przypominała Timbuktu, czyli kolejny afrykański sen Europejczyków został dziś spełniony.

Na filmowych planach dzieci dobitnie przekonały się, ze cała rzeczywistość filmowa zrobiona jest z gliny i gipsu, Maroko udaje Egipt, Jerozolimę i daleką Afrykę, katapulty naprawdę nie strzelają, a wybuchające ferrari to atrapa z plastiku. Czyli nie można wierzyć własnym oczom. Może od dziś przestaną pytać czy ktoś na filmach ma prawdziwe rany...

Franek zakończył dzisiejszy dzień meczykiem z młodymi Marokańczykami, więc był niezwykle szczęśliwy.

Niestety wyrzucają nas już z inter, dodam więc tylko, ze również nie lubię Marokańczyków, jak Pita i Joasia.